Oczka na lakierze albo kratery na lakierze to bardzo częsty problem podczas lakierowania samochodów oraz mebli. Wiele firm nie może sobie poradzić z tym problemem i ładuje się w długotrwały proces wymiany poszczególnych elementów instalacji, który nie przynosi zadowalających rezultatów. W niniejszym artykule postaramy się streścić możliwe przyczyny tego problemu oraz najlepsze naszym zdaniem rozwiązania go. Jest to kompilacja wiedzy i doświadczenia jakie wynieśliśmy z kilkunastu lat pracy w branży instalacji sprężonego powietrza.
Skąd się biorą oczka na lakierze?
Przyczyny tego zjawiska mogą być różne. Wymienimy je tutaj i krótko opiszemy jak sobie z nimi poradzić:
Źle dobrany kompresor do lakierowania
Kompresory dzielą się na trzy podstawowe typy: tłokowe, śrubowe i łopatkowe. Każdy z typów ma określone cechy, które sprawiają że mniej lub bardziej nadaje się do określonych zastosowań:
● kompresory tłokowe: są małe i poręczne, montowane najczęściej na butlach od 6 do 200 l. Są mobilne ale nie nadają się do pracy ciągłej. Dlatego też należy je dobierać tak, aby wydajność kompresora pozwalała mu na długie odpoczynki pomiędzy cyklami nabijania ciśnienia (70% odpoczynku / 30% pracy). Mniejsze świetnie sprawdzają się w warsztatach i garażach a większe nawet w małych zakładach produkcyjnych, gdzie nie ma dużego zużycia powietrza. Nie jest to najlepszy kompresor do lakierowania gdyż podaje do sprężonego powietrza stosunkowo duże ilości oleju co wymusza częstszą zmianę wkładów w filtrach. Użytkownicy, którzy nie pilnują częstego wymieniania wkładów w filtrach będą mieli oczka na lakierze.
● kompresory śrubowe: są znacznie większe niż tłokowe, montuje się je na zbiornikach od 200 l wzwyż lub jako osobno stojący element instalacji sprężonego powietrza. Są przystosowane do pracy ciągłej, więc doskonale sprawdzają się w większych warsztatach i zakładach produkcyjnych gdzie pobór sprężonego powietrza jest duży i w miarę stabilny. Podają minimalne ilości oleju do sprężonego powietrza dzięki czemu dobrze nadają się do lakierowania. Ich wadą w porównaniu do sprężarek tłokowych jest wyższa cena.
● kompresory łopatkowe: mają najróżniejsze wymiary od całkiem małych do naprawdę dużych. Mają podobne parametry pracy jak sprężarki śrubowe, jednak prawie w ogóle nie podają oleju do sprężonego powietrza, dzięki czemu są szeroko stosowane
w przemyśle spożywczym i farmakologicznym, gdzie czystość powietrza ma szczególne znaczenie. Wspaniale sprawdzą się także przy lakierowaniu. Ich wadą jest jednak cena, która przebija nawet kompresory śrubowe. Z uwagi na powyższe cechy do lakierowania najczęściej używa się kompresorów tłokowych (w mniejszych zakładach) lub śrubowych (w większych zakładach). Kompresor śrubowy sprawdza się w tym zadaniu znacznie lepiej, tym nie mniej jednak pamiętać należy o kolejnym czynniku jakim jest filtracja sprężonego powietrza.
Brak odpowiednich filtrów
Aby dobrze zrozumieć o co chodzi należy wiedzieć, że podczas sprężania powietrza wytrąca się z niego kondensat , czyli mieszanina wody, oleju i innych zanieczyszczeń stale obecnych
w powietrzu atmosferycznym. Niezależnie od tego do czego używamy sprężonego powietrza należy pozbyć się z niego kondensatu. Pierwszą linią obrony w tym przypadku jest zbiornik, w którym osadza się kondensat. Zaraz za zbiornikiem powinien być zamontowany separator
cyklonowy . Separator wprawia sprężone powietrze w ruch wirowy, dzięki czemu większość kondensatu osadza się na jego ściankach. Zastosowanie takiego zestawu (zbiornik i separator cyklonowy) zapewnia wystarczającą jakość powietrza do przedmuchów,
sterowania napędami pneumatycznymi i do zasilania narzędzi pneumatycznych. Do lakierowania potrzebujemy jednak powietrza pierwszej klasy czystości. Aby uzyskać taką jakość potrzebny będzie zestaw filtrów do lakierowania składający się z trzech oddzielnych
elementów filtracyjnych. Elementy te mają różne nazwy u różnych producentów dlatego też ich decydującym wyróżnikiem jest poziom filtracji zanieczyszczeń wyrażony w mikronach (mic). Te elementy to kolejno (nazwa/poziom filtracji zanieczyszczeń stałych/poziom filtracji
oleju w mg/m3):
● filtr wstępny (5mic), świetnie sprawdzają się w usuwaniu kurzu, emulsji oraz płynów. Zaleca się stosować je przed osuszaczami ziębniczymi, narzędziami pneumatycznymi, zaworami rozprowadzającymi, pompami próżniowymi.
● filtr końcowy (1mic/0,1), usuwają ze sprężonego powietrza większość oleju. Zaleca się stosować je przed narzędziami pneumatycznymi, do piaskowania i malowania oraz do transportu pneumatycznego.
● filtr dokładny (0,1mic/0,01), ten filtr zapewnia powietrze I klasy czystości, montujemy je przed sprzętem do lakierowania, elementami precyzyjnymi, filtrami węglowymi (stosowanym w przemyśle spożywczym farmaceutycznym i do oddychania).
Niezależnie od zastosowanego kompresora te filtry to niezbędne minimum do lakierowania .
Środowisko pracy
Pod pojęciem środowiska pracy kryje się pomieszczenie, w którym lakierujemy, to kto lakieruje i jak jest ubrany, przygotowanie powierzchni oraz temperatura i wilgotność.
● Pomieszczenie do lakierowania powinno być zamknięte i dobrze wentylowane. Dopływ powietrza powinien być wyposażony w filtry. Do tego ważny jest także odsys. Lakiernia powinna być czysta i sucha.
● Osoba, która lakieruje powinna pracować w kombinezonie z kapturem (ew. z czepkiem), w masce i rękawiczkach. Do tego nie powinna używać żelu do włosów, lakieru do włosów, perfum ani kremu do twarzy. Jeżeli jest palaczem, to przed wyjściem na papierosa musi zdjąć ubranie robocze.
● Lakierowana powierzchnia powinna być czysta odtłuszczona i sucha. Optymalny efekt daje szlifowanie, przedmuch, przetarcie rozpuszczalnikiem ekstrakcyjnym i ponowny przedmuch. Na przygotowaną powierzchnię nie wolno chuchać, dmuchać
ani przecierać jej ręką, rękawiczką, rękawem ani szmatą 😉
● Temperatura powinna być przede wszystkim stała i kręcić się w okolicy 20 stopni Celsjusza
Jak sprawdzić skąd biorą się oczka na lakierze skoro wpływa na nie tyle czynników? Po pierwsze, przyczyny podzielić możemy na dwie podstawowe grupy: te związane z zanieczyszczonym powietrzem oraz te związane ze środowiskiem pracy.
Test lusterka
Aby sprawdzić czy w sprężonym powietrzu są zanieczyszczenia należy dmuchać przez pusty pistolet lakierniczy na lusterko, już po minucie będzie widać czy odkładają się na nim zanieczyszczenia. Jeżeli tak, to sprawdzamy czy są filtry, czy są podłączone w dobrej kolejności, czy wkłady nie są zanadto zabrudzone. W najgorszym wypadku po sprawdzeniu filtrów możemy wymienić przewód doprowadzający powietrze do pistoletu. Jeżeli test lusterka nie wykaże zanieczyszczeń znaczy to, że przyczyna powstawania oczek jest środowisko pracy.